Wat is leukemie?

Leukemie is kanker van de witte bloedcellen. Een andere naam is bloedkanker. Het is een verzamelnaam van verschillende soorten leukemie. De bekendste zijn acute leukemie en chronische leukemie. Acute leukemie ontstaat meestal snel. Zonder behandeling word je snel ernstig ziek. Je kunt binnen weken of maanden overlijden.

 

Symptomen van acute leukemie

Bij acute leukemie verschijnen de symptomen vrij plotseling, wat wijst op de verplaatsing van gezonde bloedcellen:

Vermoeidheid, bleekheid en zwakte treden op als gevolg van het verminderde aantal rode bloedcellen.

Infectiegevoeligheid en/of koorts worden veroorzaakt door het verminderde aantal functionele witte bloedcellen.

Bloedingen treden op door het verminderde aantal bloedplaatjes: neus- of tandvleesbloedingen, kneuzingen (hematomen) na lichte verwondingen, puntvormige huidbloedingen (petechiën) of slechte genezing kunnen het gevolg zijn.

Bot- en gewrichtspijn wordt veroorzaakt door de verspreiding van leukemiecellen in het beenmerg.

Buikpijn of -druk wordt vaak veroorzaakt door een vergrote lever of milt.

Hoofdpijn, duizeligheid, sensorische stoornissen of verlamming kunnen worden veroorzaakt door de betrokkenheid van het centrale zenuwstelsel.

Natuurlijk kunnen deze niet-specifieke symptomen ook voorkomen bij onschuldige ziekten, die niets met leukemie te maken hebben. Niettemin: iedereen die meerdere van deze symptomen waarneemt, moet snel een arts raadplegen. Acute leukemie treedt plotseling op en kan binnen enkele weken of zelfs dagen dramatisch verergeren. Hoe eerder de leukemie wordt ontdekt, hoe groter de kans op herstel.

 

Acute leukemie: Diagnose en onderzoeken

Verschillende soorten bloed- en beenmergonderzoeken worden gebruikt om acute myeloïde leukemie te diagnosticeren. Het bloed wordt afgenomen met een normaal monster; het beenmerg wordt met een injectiespuit uit de botten van het bekken gehaald, onder plaatselijke verdoving.

 

De belangrijkste analyses voor de diagnose zijn:

Het bloedbeeld, dat de verschillende soorten cellen in het bloed meet;

Microscopische observatie van bloedcellen en beenmerg, wat het mogelijk maakt om leukemiecellen te tellen en hun structuur te identificeren;

Bloedonderzoeken die de werking van de organen meten, om te begrijpen of en welke organen door de ziekte zijn beschadigd;

Tests die het metabolisme van de tumor meten, en dus de groeisnelheid;

Bloedstollingstesten.

Om leukemiecellen in meer detail te bestuderen, worden meer geavanceerde analysemethoden gebruikt:

-De immunofenotypische analyse wordt gebruikt om de eiwitten te identificeren die aanwezig zijn op het oppervlak van de leukemiecellen. Op deze manier is het bijvoorbeeld mogelijk om te begrijpen of leukemie voortkomt uit een myeloïde explosie;

-De analyse van chromosomen en moleculaire analyses die het mogelijk maken om DNA-schade te identificeren, en helpen om de evolutie van de ziekte te voorspellen en om de meest geschikte therapie te kiezen; bovendien vormen deze analyses het meest gevoelige instrument voor de kwantificering van leukemiecellen.

Als wordt vermoed dat leukemie het zenuwstelsel is binnengedrongen, is het noodzakelijk om een wervelkolomtap uit te voeren, wat een monster is van de vloeistof die in het zenuwstelsel stroomt, de zogenaamde cerebrospinale vloeistof. De cerebrospinale vloeistof wordt met een injectiespuit uit het onderste deel van de wervelkolom, ter hoogte van de lendenwervels, opgezogen. Dit deel van de wervelkolom bevat geen zenuwen, dus er is geen risico op verlamming bij dwarslaesie. In sommige gevallen lijden patiënten aan ernstige hoofdpijn na een dwarslaesie, maar dit is slechts tijdelijk.

 

Behandeling van acute leukemie

Het belangrijkste type behandeling voor acute leukemie is chemotherapie. Zieke mensen krijgen speciale medicijnen, zogenaamde cytostatica. Deze zijn bedoeld om te voorkomen dat de gedegenereerde bloedcellen zich ongecontroleerd verder vermenigvuldigen. Chemotherapie bestaat meestal uit drie fasen, die maanden of zelfs jaren kunnen duren.

Inductietherapie: Chemotherapie zou de kankercellen terugdringen en de normale bloedvorming weer “activeren”. Als de behandeling succesvol is en er geen kankercellen meer in het beenmerg kunnen worden opgespoord, dan is er sprake van een zogenaamde remissie (regressie van de ziekte).

Consolidatietherapie: in deze fase worden de resterende kankercellen vernietigd.

Onderhoudstherapie: Chemotherapie is bedoeld om terugval (terugval) te voorkomen.

Afhankelijk van het type leukemie en hoe de chemotherapie werkt, vinden aanpassingen in de therapie plaats. Het type en de dosering van medicatie kan veranderen of er kunnen begeleidende maatregelen worden toegevoegd.

Kans op genezing en levensverwachting voor leukemie:

Verschillende vormen van leukemie reageren verschillend op de behandeling van leukemie. Dit leidt tot verschillende prognoses, afhankelijk van het type leukemie, de leeftijd en de gezondheidstoestand van de getroffen persoon.

De duur van leukemie is vaak enkele maanden of zelfs jaren. De enorme dosis bestralingstherapie en chemotherapie kan, naast acute schade zoals haaruitval of darmproblemen, na jaren een tweede leukemie of andere vormen van kanker veroorzaken. Regelmatige follow-up door een hemato-oncoloog is daarom van groot belang, evenals het vroegtijdig opsporen en behandelen van terugkerende leukemie. In veel gevallen hebben recidieven ook goede vooruitzichten op behandeling.

Hoe leukemie voorkomen?

Omdat de werkelijke oorzaken van leukemie grotendeels onduidelijk zijn, is het moeilijk of onmogelijk om preventieve maatregelen vast te stellen. Artsen adviseren om de risicofactoren te minimaliseren. Een gezonde levensstijl en het vermijden van bijvoorbeeld tabak en overmatig alcoholgebruik kunnen hierbij helpen. Laat u regelmatig controleren, vooral als u ouder bent. Zo kunnen vroege, niet-specifieke signalen tijdig worden opgehelderd.

Hoe snel verloopt leukemie?

Symptomen van leukemie zijn vaak niet-specifiek en kunnen ook voorkomen bij andere, meer ongevaarlijke ziekten. Deze omvatten: vermoeidheid, bleekheid, koorts, pijn, bloedingen of frequente infecties. De symptomen van acute leukemie ontwikkelen zich meestal snel binnen enkele dagen tot weken.

Hoe snel sterf je aan acute leukemie?

Leukemie begint bij cellen in het beenmerg, waar bloed wordt gemaakt. Daarom worden ze ook wel “bloedkanker” genoemd. Met de juiste behandeling is er nu een goede kans op volledige genezing;

indien onbehandeld, leidt de ziekte gewoonlijk binnen enkele weken tot de dood.

Het ligt aan de soort leukemie wat de overlevingskansen zijn:

-bij Acute lymfatische leukemie leven 5 jaar na de diagnose nog 55 van de 100 volwassenen.

-bij Acute myeloïde leukemie zijn gemiddeld 5 jaar na de diagnose nog 26 van de 100 mensen in leven.

-Chronische lymfatische leukemie (CLL) gaat bijna nooit weg. Het ontwikkelt zich langzaam. Er is soms jarenlang geen behandeling nodig. Word je eenmaal behandeld, dan kan CLL vaak onderdrukt worden. Meestal zijn de vooruitzichten goed.

-de overlevingscijfers van Chronische myeloïde leukemie zijn niet bekend. Dat komt omdat maar weinig mensen per jaar deze ziekte krijgen.

Hoe groot is de kans dat AML terugkomt?

Bij ongeveer de helft van de mensen met AML die een complete remissie hebben bereikt, komt de ziekte binnen vier jaar terug. Die kans wordt kleiner na twee jaar follow-up. Komt de ziekte terug, dan wordt gekeken of er opnieuw behandeld kan worden, afhankelijk van de duur van de complete remissie, fitheid, leeftijd en eventuele lopende studies.

Vijf jaar overleving:

Gemiddeld zijn 5 jaar na de diagnose nog 26 van de 100 mensen in leven.

De vooruitzichten die je hebt met AML is afhankelijk van de soort AML, hoe oud je bent bij het ontstaan van de ziekte, je algehele conditie en de bijkomende ziekten. Gemiddeld zijn vijf jaar na het stellen van de diagnose ongeveer 40-50 procent van de mensen met AML onder de zestig jaar nog in leven. Ben je boven de zestig jaar als de diagnose wordt gesteld, daalt dat percentage tot 20 procent.

Mensen in leven:

1 jaar na de diagnose:       Mensen in leven:44%

2 Jaren na de diagnose:    Mensen in leven:34%

3 Jaren na de diagnose:    Mensen in leven:29%

4 Jaren na de diagnose:    Mensen in leven:27%

5 Jaren na de diagnose:    Mensen in leven:26%

Let op: dit zijn gemiddelde cijfers voor alle mensen met deze soort kanker. Jouw vooruitzichten kunnen anders zijn dan het gemiddelde. Bespreek dit met de arts.

AML per kathogorie: Kans op CR 5-jaars overleving

Gunstig > 80% 60-70%

Intermediair 60-70% 35-45%

Ongunstig 40-50% 20%

Hoe vaak komt acute myeloïde leukemie (AML) voor?

Acute myeloïde leukemie komt niet zo vaak voor.

In 2023 kregen 904 mensen de diagnose AML in Nederland.

Mannen en vrouwen met AML:

Van de 904 mensen die AML kregen zijn er 547 man en 357 vrouw.

61% man

39% vrouw

Hoe vaak komt AML voor per leeftijdsgroep?

3 % 0 tot 14 jaar

3 % 15 tot 29 jaar

5 % 30 tot 44 jaar

15 % 45 tot 59 jaar

39 % 60-74 jaar

36 % 74 jaar en ouder

Acute myeloïde leukemie komt vooral voor bij mensen ouder dan 60 jaar.

Acute Myeloïde Leukemie (AML) | Comprehensive Cancer Center (mumc.nl)